Paluch koślawy, znany szerzej jako halluks, to jedno z tych schorzeń, które pozornie zaczyna się od drobnej deformacji, a kończy na kłopotach z wygodnym poruszaniem się. Co ciekawe, problem ten nie dotyczy wyłącznie samego palucha, ale obejmuje całe przodostopie, czyli wszystko, co jest zaangażowane w stawianie kroków.
Zrozumienie przyczyn pojawienia się halluksów to pierwszy krok do ich skutecznego przeciwdziałania. W tym procesie kluczową rolę odgrywają wady anatomiczne – jednym z najczęstszych winowajców jest stopa grecka (Mortona), gdy druga kość śródstopia jest dłuższa niż pierwsza. Z tym wiąże się przemieszczenie ciężaru ciała na środkowe palce, co powoduje przeciążenie i deformacje.
Efektem może być koślawy paluch, wykrzywiany przy każdym kroku, co wygląda mniej więcej tak, jakby palec próbował uciec do zewnętrznej strony stopy, a przy każdym odbiciu palucha występuje wyważenie stawu. Co ciekawe, różnica w długości kości w stopie wynosząca już 5 mm może dać takie efekty! Jak więc widać, natura bywa złośliwa.
Najważniejszym czynnikiem wpływającym na halluksy są codzienne nawyki, w tym sposób, w jaki dbamy (lub nie dbamy) o swoje stopy. Na przykład wysokie obcasy czy wąskie noski butów to przyczyny wpadek stóp. Co się dzieje, gdy stopa jest dociśnięta w ciasne buty? Palce zaczynają się wykrzywiać, a ciężar opiera się głównie na przodostopiu, co prowadzi do przeciążeń.
Nawet noszenie butów na niezbyt wysokim obcasie (około 4 cm) zwiększa nacisk na przodostopie z 43% do aż 57% naszej masy. A przy 7 cm obcasach? Obciążenie na głowach kości śródstopia to aż 75% masy! Taki nacisk wpływa nie tylko na same stopy, ale na cały mechanizm chodu, a efekty mogą być odczuwalne aż w łydkach i kręgosłupie.
Najlepszym sposobem na zapobieganie deformacji jest zdrowa, świadoma profilaktyka, czyli ćwiczenia wzmacniające stopę oraz terapia manualna. Regularne, dobrze dobrane ćwiczenia pomagają poprawić siłę mięśniową i elastyczność, co ułatwia utrzymanie prawidłowej pozycji stóp. Terapia manualna jest szczególnie istotna, ponieważ fizjoterapeuta pracuje nad przywróceniem odpowiedniej pracy mięśni i stawów stopy.
Wkładki korygujące to popularna i skuteczna metoda wspomagająca leczenie halluksów. Każda wkładka jest dobierana indywidualnie – dostosowuje się ją do specyfiki anatomicznej pacjenta, tak aby odpowiednio rozłożyć ciężar i poprawić biomechanikę chodu. Wkładki termoformowalne, czyli takie, które można zmieniać w zależności od postępów terapii, często posiadają także powłokę antybakteryjną, co jest nie tylko wygodne, ale i higieniczne. Noszenie wkładek nie tylko poprawia komfort chodzenia, ale może także zapobiec rozwojowi deformacji, gdy są stosowane regularnie i odpowiedzialnie.
Dla osób borykających się z paluchem koślawym ćwiczenia korekcyjne mogą zdziałać cuda. Przykładem może być ćwiczenie polegające na unoszeniu palucha bez ruchu pozostałych palców – niby proste, ale jak się okazuje, wymaga sporej kontroli nad mięśniami stóp! Czasem zwykła zabawa polegająca na podnoszeniu drobnych przedmiotów (jak skarpetki) palcami może być świetnym treningiem.
Jeśli zauważasz wyraźne wykrzywienie palucha i towarzyszy mu ból podczas chodzenia, to czas udać się na konsultację. Zwlekanie może pogłębić problem. W szczególności zwróć uwagę na to, czy paluch nachodzi na pozostałe palce, czy pojawiły się zmiany w sposobie chodu. Warto też reagować, jeśli deformacja zaczyna wpływać na ustawienie pięty lub kolan – to może sugerować większe zaburzenia w biomechanice kończyn dolnych.
Operacja bywa ostatecznym rozwiązaniem, gdy inne metody nie przynoszą efektów, a ból staje się trudny do zniesienia. Jednak warto wiedzieć, że nawet po zabiegu istnieje ryzyko nawrotu – sięga ono nawet 40%. Z tego względu nie mniej ważna od samej operacji jest odpowiednia rehabilitacja i profilaktyka pooperacyjna. Uwaga, pacjenci po operacji! Warto pielęgnować blizny, ponieważ wpływają one na elastyczność skóry i mobilność w obszarze operowanym.
Halluks to nie tylko problem z wyglądem stopy, ale przede wszystkim z funkcją całego przodostopia, a czasem nawet z biomechaniką kończyn dolnych. Edukacja, profilaktyka i odpowiednio dobrana terapia mogą jednak znacząco poprawić jakość życia, a zabiegi chirurgiczne traktujmy jako ostateczność.
Jeśli zatem Twoje stopy dają Ci sygnały ostrzegawcze – reaguj! Pamiętaj, że odpowiednie buty, ćwiczenia i czas poświęcony na profilaktykę mogą znacznie zmniejszyć ryzyko problemów, a Twoje stopy będą Ci wdzięczne.
